Schitterend nieuws
Onlangs verscheen in Eisma's Schildersblad een artikel over Schitterend. Eisma's Schildersblad is al sinds jaar en dag hét vakblad voor de totale schilders- en onderhoudsbranche. Dat dit vooraanstaande vakblad een artikel wilde wijden aan mijn decoratieve achter-glas schildertechnieken beschouw ik als een groot compliment en stuk erkenning.
Het betreffende artikel, rijkelijk geïllustreerd met foto's, beschrijft dat de schilders van weleer ook over kennis en vaardigheden beschikten om glas te decoreren. Dit deden ze om van bijvoorbeeld winkelfaçades en reclameborden een in het oog springend reclameobject te maken. Zo'n object dat de voorbijganger verleidt om binnen in de winkel een kijkje te nemen.
De ambachtelijke decoratietechnieken die de schilders destijds gebruikten waren divers, bijvoorbeeld glasetsen, vergulden, verzilveren en marmer imitatieschilderen. Dat getuigde van oog voor detail, vaste hand en materiaalkennis. Helaas raakte deze vorm van glas decoreren na WOII bijna in de vergetelheid. Schitterend is de afgelopen jaren bezig geweest om al die oude, versnipperde kennis bij elkaar te zoeken en zich de technieken eigen te maken.
Eisma's Schildersblad heeft die specialistische kennis nu onder een grote groep vakkrachten bekend gemaakt.
Bent u benieuwd? Klik dan hier om het gehele artikel te lezen.
Hieronder de tekst zonder de foto's.
Noot van de redactie:
Onderstaand artikel wordt vergezeld van mooie foto's. In de tekst wordt verwezen naar fotonummers. Betreffende foto's kunt u terugvinden in de fotoslider die u kunt openen door links op de link 'bekijk alle voorbeelden......' te klikken.
Schitterend – een renaissance van decoratieve schilderkunst achter glas
Voorzichtig stapt de schilder van de laatste trede. Hij zet zijn ladder links tegen de gevel aan. Zijn collega heeft een andere ladder inmiddels aan de rechterzijde neergezet. De schilder stapt achterwaarts de straat over, legt zijn hoofd in de nek en tuurt naar het glazen paneel dat beiden even daarvoor met de nodige zorg aan de gevel, boven de winkel-entree, hebben bevestigd. “Glas en Verfwaren, Huis en Decorschilder”, leest hij hardop voor. Weken heeft hij aan dit reclamepaneel gewerkt: glas op maat gesneden, de letters aan de achterzijde van het glas verguld en tot slot het hele paneel met een donkere kleur geschilderd. Dan breekt de zon door en beginnen de bladgouden letters te schitteren dat het een lieve lust is. De schilder glimlacht vol trots en zegt binnensmonds: “Mooi. Laat de opdrachten maar komen.”
Er was eens....
Het is 2012. Het glaspaneel hangt nog steeds aan de gevel waar het bijna 100 jaar daarvoor gezet werd. Het paneel heeft niet aan kwaliteit ingeboet. Sterker nog, de bladgouden letters schitteren nog net zo sprankelend als toen de schilder ze met uiterste precisie verguldde . Een waar meesterwerk. Rond 1900 waren dit soort gedecoreerde reclamepanelen een bekend verschijnsel in het Nederlandse straatbeeld. De glazen panelen werden vervaardigd om reclame te maken voor artikelen zoals drank, tabak, koffie, thee, of chocolade, maar ook om aandacht te vestigen op een winkelnaam of logo bij bijvoorbeeld de kapper. Het waren schilders en glasbewerkers die destijds de kennis en vaardigheden in de vingers hadden om dit soort panelen te maken. Helaas raakten de technieken na WOII bijna in vergetelheid. Bijna. Schitterend uit Diemen heeft het weer nieuw leven ingeblazen.
Die goeie ouwe tijd
Wat deed een schilder vroeger allemaal? Naast onderhoud van houtwerk in en om het huis, deed een schilder dikwijls ook aan reclameschilderen. Dat begon al in een tijd waarin er nog geen straatnamen bestonden. Huizen en winkels werden gekenmerkt door gevelstenen en uithangborden. Zo woonde iemand bijvoorbeeld in ‘het derde huis links van de vergulde haring’. Decoratieve schildertechnieken om herkenbaarheid te creëren werden vooral toegepast op hout, steen en af en toe een smeedijzeren uithangbord. Pas toen halverwege de negentiende eeuw vlakglas door massaproductie in groot volume beschikbaar werd, en daarmee voor een veel groter publiek betaalbaarder, werd glas ook als reclame- en decoratiemedium gebruikt. De meest eenvoudige uitingen werden voorzien van letterschilderen. Later werden daar extra decoratieve technieken zoals graveren, slijpen, etsen, mousseline zandstralen, vergulden en verzilveren aan toegevoegd. Zoals gezegd, na WOII verdween deze kunstige manier van glas decoreren steeds meer uit het straatbeeld. Waarom keerde het niet terug? In grote lijnen omdat iedereen te druk was met de wederopbouw van het land en dat moest zo snel en goedkoop mogelijk. Dit gebrek aan investering om iets moois te realiseren zorgde ervoor dat de schilders en glasbewerkers hun kennis daardoor niet meer praktisch aan de volgende generaties konden doorgeven. En zo raakte het in Nederland bijna in de vergetelheid.
Een Schitterende renaissance
Schitterend is Erik Winkler, reclameproducent en decorateur . Onder de noemer Schitterend maakt hij naast verschillende andere decoratieve objecten ook achter glas kunst: hij beheerst de ambachtelijke kunst van het achter glas vergulden, verzilveren, etsen en al die andere technieken die meesterschilders vroeger gebruikten. Op basis van de kennis van toen maakt Schitterend nu zowel hedendaagse als traditionele ontwerpen. De decoratieve glaskunst van Schitterend zorgt daarmee voor een renaissance, een wedergeboorte, van glas, bladgoud en zilver, die op een mooi bouwproject niet zouden misstaan en juist complimenteren.
Winkeliers hebben interesse in zijn werk omdat vergulde letters en rijkelijk versierde glazen reclameborden een chique uitstraling geven en op onnavolgbare wijze aandacht trekken . Ook particulieren zijn geïnteresseerd en willen een glaspaneel als kunstwerk aan de muur hangen . Restaurateurs hebben inmiddels ook de weg naar Schitterend gevonden, omdat Schitterend beschadigde antieke werken weer in zo goed als oude staat kan herstellen of namaken.
In Nederland is Schitterend een van de weinigen die het totale palet van oude technieken beheerst, die de oude meesters bij hun decoratieve glaspanelen gebruikten. Winkler heeft daarmee na jaren van experimenteren dit vakgebied weer in ere hersteld en behoort daarmee nationaal en internationaal tot de top.
Oefening baart kunst
Winkler is geboren en getogen in Amsterdam in een, van origine, Amsterdamse schildersfamilie. In de jaren 70 van de vorige eeuw schakelt het familiebedrijf, Dekoratie Studio Ferry Winkler, over naar een full-service decoratiestudio waar diverse soorten reclameuitingen voor binnens- en buitenshuis vervaardigd worden, zoals autobelettering, standbouw, full color printing en gevelreclame. Na zijn doctoraal ‘kunstgeschiedenis & archeologie’ neemt Winkler samen met zijn broer het familiebedrijf over.
Zijn interesse om ook die typische achter glas reclame ‘van toen’ te kunnen maken groeit. Winkler wil net als de schilder van 100 jaar geleden monumentale objecten maken, die nog decennia lang door iedereen te bewonderen zijn. Steeds verder verdiept hij zich in de oude schildersambachten. Zijn vakkennis op dit gebied leert Winkler door het lezen van enorme hoeveelheden boeken, het bestuderen van oude recepturen, maar vooral door veel te experimenteren . Een euvel waar Winkler vaak tegenaan liep is dat vakgenoten in binnen- en buitenland vroeger weinig informatie deelden. “Ik denk dat veel schilders en glasbewerkers bang waren voor concurrentie. Schilders hadden er veelal jaren over gedaan om kennis te verzamelen en wilden dat niet 'zomaar' prijsgeven. Kennis bleef alleen binnen de familie, ging van vader op zoon. Er staat helaas weinig op schrift. Daardoor heeft het mij veel tijd gekost om overal zelf achter te komen. Meestal ging het met twee stappen voorwaarts en één stap terug. Het duurt lang voordat je bepaalde technieken en recepturen in de vingers hebt. Nog steeds leer ik elke dag weer iets nieuws.” Zijn grotendeels autodidactische kennis heeft hij aangevuld met diverse vakgerelateerde masterclasses en cursussen bij vooraanstaande instituten in binnen- en buitenland, zoals Tsjechië, Groot-Brittannië, Canada en Amerika.
Ambachtelijke technieken
Zoals gezegd beheerst Winkler een breed scala aan oude schilderstechnieken. Van zandstralen en etsen met zuur in verschillende (kleur)tonen, waaronder ook Mousseline glas. En van (antiek) chemisch verzilveren tot en met bladgoud vergulden. Het vergulden doet Winkler op basis van verschillende methoden, zoals olie- en waterwatervergulden, en met verschillende karaten bladgoud of andere bladmetalen. Verder is Winkler bedreven in imitatieschilderen van hout en marmer en met de hand letterschilderen < foto’s 9 t/m 15>. De genoemde technieken worden afzonderlijk of in combinatie gebruikt. Altijd met vaste hand en eersteklas middelen en materialen. Winkler werkt altijd uiterst nauwkeurig en, in sommige gevallen, met beschermende handschoenen, gasmasker en andere veiligheidskleding, omdat enkele technieken alleen met zeer gevaarlijke stoffen uitgevoerd kunnen worden .
U kunt Schitterend als expert inhuren bij restauratiewerkzaamheden, verguldopdrachten, het vervangen van een originele gebroken antieke spiegel en nog veel meer. Alvast inspiratie opdoen? Bezoek dan www.schitterend.eu, of maak een afspraak en kom langs in de studio in Diemen.
