Voorzichtig stapt de schilder van de laatste trede. Hij zet zijn ladder links tegen de gevel aan. Zijn collega heeft een andere ladder inmiddels aan de rechterzijde neergezet. De schilder stapt achterwaarts de straat over, legt zijn hoofd in de nek en tuurt naar het glazen paneel dat beiden even daarvoor met de nodige zorg aan de gevel, boven de winkel-entree, hebben bevestigd...
“Glas en Verfwaren, Huis en Decorschilder”, leest hij hardop voor. Weken heeft hij aan dit reclamepaneel gewerkt: glas op maat gesneden, de letters aan de achterzijde van het glas verguld en tot slot het hele paneel met een donkere kleur geschilderd. Dan breekt de zon door en beginnen de bladgouden letters te schitteren dat het een lieve lust is. De schilder glimlacht vol trots en zegt binnensmonds: “Mooi. Laat de opdrachten maar komen.”
Er was eens....
Het is 2012. Het glaspaneel hangt nog steeds aan de gevel waar het bijna 100 jaar daarvoor gezet werd. Het paneel heeft niet aan kwaliteit ingeboet. Sterker nog, de bladgouden letters schitteren nog net zo sprankelend als toen de schilder ze met uiterste precisie verguldde. Een waar meesterwerk. Rond 1900 waren dit soort gedecoreerde reclamepanelen een bekend verschijnsel in het Nederlandse straatbeeld. De glazen panelen werden vervaardigd om reclame te maken voor artikelen zoals drank, tabak, koffie, thee, of chocolade, maar ook om aandacht te vestigen op een winkelnaam of logo bij bijvoorbeeld de kapper. Het waren schilders en glasbewerkers die destijds de kennis en vaardigheden in de vingers hadden om dit soort panelen te maken. Helaas raakten de technieken na WOII bijna in vergetelheid. Bijna. Schitterend uit Diemen heeft het weer nieuw leven ingeblazen.
Die goeie ouwe tijd
Wat deed een schilder vroeger allemaal? Naast onderhoud van houtwerk in en om het huis, deed een schilder dikwijls ook aan reclameschilderen. Dat begon al in een tijd waarin er nog geen straatnamen bestonden. Huizen en winkels werden gekenmerkt door gevelstenen en uithangborden. Zo woonde iemand bijvoorbeeld in ‘het derde huis
links van de vergulde haring’. Decoratieve schildertechnieken om herkenbaarheid te creëren werden vooral toegepast op hout, steen en af en toe een smeedijzeren uithangbord. Pas toen halverwege de negentiende eeuw vlakglas door massaproductie in groot volume beschikbaar werd, en daarmee voor een veel groter publiek betaalbaarder, werd glas ook als reclame- en decoratiemedium gebruikt. De meest eenvoudige uitingen werden voorzien van letterschilderen. Later werden daar extra decoratieve technieken zoals graveren, slijpen, etsen, mousseline zandstralen, vergulden en verzilveren aan toegevoegd. Zoals gezegd, na WOII verdween deze kunstige manier van glas decoreren steeds meer uit het straatbeeld. Waarom keerde het niet terug? In grote lijnen omdat iedereen te druk was met de wederopbouw van het land en dat moest zo snel en goedkoop mogelijk. Dit gebrek aan investering om iets moois te realiseren zorgde ervoor dat de schilders en glasbewerkers hun kennis daardoor niet meer praktisch aan de volgende generaties konden doorgeven. En zo raakte het in Nederland bijna in de vergetelheid.
Een Schitterende renaissance
Schitterend is Erik Winkler, reclameproducent en decorateur. Onder de noemer Schitterend maakt hij naast verschillende andere decoratieve objecten ook achter glas kunst: hij beheerst de ambachtelijke kunst van het
achter glas vergulden, verzilveren, etsen en al die andere technieken die meesterschilders vroeger gebruikten. Op basis van de kennis van toen maakt Schitterend nu zowel hedendaagse als traditionele ontwerpen. De decoratieve glaskunst van Schitterend zorgt daarmee voor een renaissance, een wedergeboorte, van glas, bladgoud en zilver, die op een mooi bouwproject niet zouden misstaan en juist complimenteren. Winkeliers hebben interesse in zijn werk omdat vergulde letters en rijkelijk versierde glazen reclameborden een chique uitstraling geven en op onnavolgbare wijze aandacht trekken. Ook particulieren zijn geïnteresseerd en willen een glaspaneel als kunstwerk aan de muur hangen. Restaurateurs hebben inmiddels ook de weg naar Schitterend gevonden, omdat Schitterend beschadigde antieke werken weer in zo goed als oude staat kan herstellen of namaken.
In Nederland is Schitterend een van de weinigen die het totale palet van oude technieken beheerst, die de oude meesters bij hun decoratieve glaspanelen gebruikten. Winkler heeft daarmee na jaren van experimenteren dit vakgebied weer in ere hersteld en behoort daarmee nationaal en internationaal tot de top.
Oefening baart kunst
Winkler is geboren en getogen in Amsterdam in een, van origine, Amsterdamse schildersfamilie. In de jaren 70 van de vorige eeuw schakelt het familiebedrijf, Dekoratie Studio Ferry Winkler, over naar een full-service decoratiestudio waar diverse soorten reclameuitingen voor binnens- en buitenshuis vervaardigd worden, zoals autobelettering, standbouw, full color printing en gevelreclame. Na zijn doctoraal ‘kunstgeschiedenis & archeologie’ neemt Winkler samen met zijn broer het familiebedrijf over. Zijn interesse om ook die typische achter glas
reclame ‘van toen’ te kunnen maken groeit. Winkler wil net als de schilder van 100 jaar geleden monumentale objecten maken, die nog decennia lang door iedereen te bewonderen zijn. Steeds verder verdiept hij zich in de oude schildersambachten. Zijn vakkennis op dit gebied leert Winkler door het lezen van enorme hoeveelheden boeken, het bestuderen van oude recepturen, maar vooral door veel te experimenteren. Een euvel waar Winkler vaak tegenaan liep is dat vakgenoten in binnen- en buitenland vroeger weinig informatie deelden. “Ik denk dat veel
schilders en glasbewerkers bang waren voor concurrentie. Schilders hadden er veelal jaren over gedaan om kennis te verzamelen en wilden dat niet 'zomaar' prijsgeven. Kennis bleef alleen binnen de familie, ging van vader op zoon. Er staat helaas weinig op schrift. Daardoor heeft het mij veel tijd gekost om overal zelf achter te komen. Meestal ging het met twee stappen voorwaarts en één stap terug. Het duurt lang voordat je bepaalde technieken en recepturen in de vingers hebt. Nog steeds leer ik elke dag weer iets nieuws.” Zijn grotendeels autodidactische
kennis heeft hij aangevuld met diverse vakgerelateerde masterclasses en cursussen bij vooraanstaande instituten in binnen- en buitenland, zoals Tsjechië, Groot-Brittannië, Canada en Amerika.
Ambachtelijke technieken
Zoals gezegd beheerst Winkler een breed scala aan oude schilderstechnieken. Van zandstralen en etsen met zuur in verschillende (kleur)tonen, waaronder ook Mousseline glas. En van (antiek) chemisch verzilveren tot en met bladgoud vergulden. Het vergulden doet Winkler op basis van verschillende methoden, zoals olie- en
waterwatervergulden, en met verschillende karaten bladgoud of andere bladmetalen. Verder is Winkler bedreven in het imitatieschilderen van hout en marmer. De genoemde technieken worden afzonderlijk of in combinatie gebruikt. Altijd met vaste hand en eersteklas middelen en materialen. Winkler werkt altijd uiterst nauwkeurig en, in sommige gevallen, met beschermende handschoenen, gasmasker en andere veiligheidskleding, omdat enkele technieken alleen met zeer gevaarlijke stoffen uitgevoerd kunnen worden. U kunt Schitterend als expert inhuren bij restauratiewerkzaamheden, verguldopdrachten, het vervangen van een originele gebroken antieke spiegel en nog veel meer. Alvast inspiratie opdoen? Bekijk dan binnen galerie naar het uitgebreide portfolio van Schitterend.
< Bovenstaand artikel is begin 2013 in Eisma's Schildersblad, het vakblad voor de totale schilders- en onderhoudsbranche, verschenen >
© 2021 Schitterend | info@schitterend.eu | T +31 (0)206999738| Join me on Facebook | Join me on Instagram | Webpartner Ferry Winkler | Disclaimer | Sitemap